top of page
Foto van schrijverAnnette

Positief over zakelijke mediation

Bijgewerkt op: 18 mrt. 2022


Uit het deze week verschenen ZAM/ACB rapport over kansen en belemmeringen voor zakelijke mediation blijkt dat zowel bedrijven, rechters als advocaten positief oordelen over conflictoplossing door (zakelijke) mediation. Vooral de snelheid van oplossing van het geschil wordt als groot voordeel genoemd boven rechtspraak.


Op 17 december 2018 werd het rapport gepubliceerd van het onderzoek dat de Vereniging Zakelijke Mediation (ZAM) en de Stichting ADR Centrum voor het Bedrijfsleven (ACB) hebben uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Utrecht.

Het volledige rapport vindt u hier ZAM/ACB Onderzoeksrapport.

Geïnterviewd zijn Nederlandse advocaten, bedrijven en rechters die al ervaring hebben met mediation. Zij ontvingen een online vragenlijst per doelgroep. Opvallend is dat alle geïnterviewde doelgroepen positief zijn over hun opgedane ervaringen met mediation. Maar toch komt (zakelijke) mediation maar moeizaam van de grond.


De rechterlijke macht is van oudsher groot voorstander van mediaton. In reguliere procedures doet de rechter vrijwel altijd een poging om partijen tot een schikking aan te sporen en regelmatig stelt de rechter zelf voor om de zaak te schorsen om eerst mediation te proberen. Rechtbanken hebben medewerkers in dienst die partijen behulpzaam zijn bij het opstarten van een mediation en het vinden van een geschikte mediator en behoorlijk wat rechters hebben een mediation-opleiding gevolgd. De rechterlijke macht speelt zo een belangrijke rol in het bevorderen van mediation.


Opvallend is dat ook advocaten en bedrijven positief oordelen over mediation in zakelijke geschillen. Daarbij komt naar voren dat zowel advocaten als bedrijven er een sterke voorkeur voor hebben dat de mediator zelf juridisch deskundig is en dat hij stevig de regie in handen neemt tijdens de mediation sessies. Dit is in lijn met de uitkomst dat meer dan 60% van de bedrijven het van belang vindt om tijdens de mediation de ruimte te krijgen om de juridische argumenten vrij uitgebreid te bespreken.

Uitgangspunt van mediation is dat de mediator geen oordeel velt over de zaak. Het juridisch overtuigen van de mediator is dus niet van belang. Toch blijkt uit dit onderzoek, maar ook uit mijn praktijk, dat het voor partijen van belang is om hun verhaal te kunnen doen en om daarin gehoord te worden door zowel de mediator als de wederpartij. Pas nadat de feitelijke en juridische discussie voldoende ruimte heeft gekregen, zijn partijen eraan toe om aan oplossingen voor het geschil te werken.


Verder geven zowel advocaten als bedrijven aan dat het belangrijk is dat een partij vooraf zelf de juridische positie (kansen en bedreigingen) goed in kaart brengt, om goed beslagen ten ijs te komen bij de start van de mediation. In de opleiding tot mediator wordt dat ook erkend: het is belangrijk om te weten welke alternatieven je hebt als de mediation niet succesvol blijkt. Als je juridische positie zwak is, is het belang bij een regeling immers groter. Maar ook aspecten als tijdsverloop, kosten en de onzekerheid van een procedure moeten worden meegewogen bij de keuze tussen mediation en een procedure

Zo nodig kan een deskundige mediator in één-op-één intermezzo's met een van de partijen (caucus) of door het geven van 'huiswerk' zorgen dat partijen zich goed realiseren wat hun alternatieven zijn.


Deze bevindingen laten zien dat een belangrijke rol is weggelegd voor advocaten in de mediation-fase van een geschil, hetzij als advocaat-mediator, hetzij als advocaat-adviseur aan de zijde van een van beide partijen.


Op de vraag of de advocaten van partijen bij de mediation aanwezig moeten zijn, antwoorden bedrijven in meerderheid negatief.

Zelf ben ik daarover genuanceerder. Hoewel advocaten de discussie 'juridiseren' en soms hindernissen opwerpen voor praktische oplossingen, kan de aanwezigheid van advocaten echter ook positief zijn. Bijvoorbeeld als (één van de) partijen het geschil niet goed kan overzien, of als de uitwerking van de te maken afspraken door de advocaten moet plaatsvinden. Bovendien: als de advocaten aan tafel zitten, kunnen hun bezwaren en opmerkingen in de mediation meteen worden besproken. De ervaring leert dat partijen na een mediation sessie vaak ruggenspraak houden met hun advocaat, waarna zij van gedachten veranderen en terugkomen op eerder ingenomen standpunten. Dan kan die discussie maar beter meteen aan de mediation-tafel worden gevoerd.


Op de vraag naar de voordelen van mediation komt snelheid op de eerste plaats. In een mediation kunnen partijen in enkele sessies - in een paar weken tijd - een geschil oplossen. Soms wordt zelfs gekozen voor een eendaagse mediation (marathonsessie). Zelfs een kort geding uitspraak duurt vaak langer dan mediation, en met een kort geding wordt meestal slechts een voorlopig oordeel of een deeloplossing bereikt.

Op de tweede plaats van voordelen noemen bedrijven het behoud of verbeteren van de relatie met de wederpartij. Bij het bereiken van een oplossing in mediation kan de relatie vaak worden voortgezet, maar zelfs als partijen na het geschil uit elkaar gaan, geeft het toch een positief gevoel dat ze de zaken samen netjes hebben afgehandeld.

Andere genoemde voordelen zijn:

  • het voorkomen van de onzekerheid van een procedure;

  • het beheersen van risico's in het algemeen;

  • de mogelijkheid om meerdere geschilpunten/claims in mediation gelijktijdig af te handelen (in plaats van verschillende juridische procedures);

  • geheimhouding;

  • lagere kosten (besparing griffierecht en advocaatkosten voor het schrijven van processtukken).

Tot slot is opvallend dat zowel advocaten (ca. 75%) als bedrijven ca. (80%) het oneens zijn met de stelling dat mediation geen zin meer heeft als het geschil al te ver geëscaleerd is. Integendeel, juist als partijen helemaal 'gaar' zijn van het geschil, ziet men het wel als positief om in een 'staakt het vuren' nog eens te proberen om eruit te komen.


Helaas is de slotconclusie toch dat zakelijke mediation er maar niet in slaagt om zelf van de grond te komen. Zakelijke mediation lijkt pas te kunnen doorbreken in Nederland als er wetgeving komt die mediation stimuleert of als gerechtelijke procedures worden ontmoedigd. Het is te hopen dat de wetgever hierin het voortouw neemt.



Annette van Vught,

Advocaat en mediator


Bilthoven, 20 december 2018


Deze blog maakt onderdeel uit van de website van Van Vught Ondernemingsrecht, Advocatuur en Mediation: www.vvoadvocatuur.nl


Kommentare


bottom of page