Op 15 november 2023 treedt de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie in werking. De bedoeling is om schuldeisers bescherming te bieden tegen al te makkelijke of frauduleuze beëindiging van een rechtspersoon zonder de schulden te voldoen en verantwoording af te leggen. Dit heeft natuurlijk praktische gevolgen.
Oude situatie
Tot 15 november 2023 is het mogelijk om een rechtspersoon (een B.V., N.V., vereniging of coöperatie) te beëindigen zonder verantwoording af te leggen over het onbetaald laten van schulden. Dit maakt dat een beëindiging vlot en efficiënt verloopt, maar dit biedt ook veel ruimte voor misbruik.
In geval de rechtspersoon geen baten (activa) meer heeft op het moment dat het bestuur besluit de rechtspersoon te ontbinden, geldt een versnelde manier van afwikkeling. De rechtspersoon kan dan een besluit tot ontbinding nemen en dit inschrijven in het Handelsregister, waarbij de rechtspersoon onmiddellijk eindigt. Er hoeft geen vereffenaar te worden benoemd en geen verantwoording te worden afgelegd. Deze snelle beëindiging van een rechtspersoon wordt wel een “turboliquidatie” genoemd. Het enige dat na beëindiging nog moet gebeuren is een bewaarder van de boeken en bescheiden aanwijzen die de administratie 7 jaar moet bewaren.
Wanneer een rechtspersoon geen activa meer heeft op het moment van ontbinding, geldt het uitgangspunt dat er niets te verdelen valt onder schuldeisers. En als er toch niets te verdelen valt is het niet zinvol om een vereffenaar te benoemen of het faillissement uit te spreken en een curator aan het werk te zetten. Dat uitgangspunt is correct, maar biedt veel ruimte voor benadeling van schuldeisers. Voor schuldeisers is niet te achterhalen waar het vermogen van de rechtspersoon is gebleven en of zij inderdaad niet betaald konden worden. De enige mogelijkheid om inzage te verkrijgen en/of de verdeling van het vermogen aan te vechten is via de rechter, maar daarvoor moeten heel wat hobbels worden genomen en kosten worden gemaakt.
Tijdelijke wet turboliquidatie
Vanaf 15 november 2023 geldt dat de het bestuur van de ontbonden rechtspersoon wel enige inzage moet geven in het vermogen en de vereffening en verdeling daarvan bij ontbinding, ook wanneer strikt genomen geen baten aanwezig zijn. Bij ontbinding van een rechtspersoon zonder activa geldt voortaan de verplichting om binnen 14 dagen na de ontbinding de volgende stukken deponeren bij de Kamer van Koophandel:
een balans en een verlies- en winstrekening over het lopende boekjaar en het jaar daarvoor als daar nog geen jaarrekening voor is openbaar gemaakt;
een beschrijving van de oorzaak van het ontbreken van baten, de wijze waarop evt. baten te gelde zijn gemaakt en verdeeld in de periode voor ontbinding, en de redenen waarom schuldeisers onbetaald zijn gebleven;
de jaarrekeningen over voorgaande jaren voor zover daarvoor een wettelijke verplichting tot openbaarmaking bestaat (en daar nog niet aan is voldaan).
Deze verplichting tot deponering van stukken rust op het bestuur van de rechtspersoon. Het bestuur moet de bekende schuldeisers van de vennootschap persoonlijk informeren dat de stukken ter inzage liggen. Als de hiervoor genoemde stukken niet worden gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel, kunnen schuldeisers de kantonrechter verzoeken om een machtiging tot inzage in de administratie.
Indien een bestuurder niet aan deze verplichtingen voldoet, of indien hij in de aanloop naar de ontbinding doelbewust handelingen heeft verricht waardoor schuldeisers zijn benadeeld, kan de rechter een bestuursverbod opleggen voor twee jaar (te verlengen met nogmaals twee jaar).
Met deze maatregelen wordt bepaald geen waterdichte controle gecreëerd, maar het maakt een einde aan de praktijk waarin geen enkel grip verkregen kon worden op ontbindingen, met achterlating van schuldeisers.
De tijdelijke wet geldt in beginsel voor twee jaar en zal daarna worden geëvalueerd. Te verwachten valt dat ook daarna een vorm van verantwoording blijft gelden, maar misschien wordt het systeem nog wat verfijnd.
Bilthoven, 27 oktober 2023
Annette van Vught,
Advocaat en mediator
Deze blog maakt onderdeel uit van de website van Van Vught Ondernemingsrecht, Advocatuur en Mediation.
Op de website staat ook een meer algemeen artikel over liquidatie van vennootschappen.