Op grond van een Europese richtlijn is in 2020 in Nederland het UBO-register ingevoerd. In dit register worden personen opgenomen die de uiteindelijke zeggenschap hebben over een onderneming of rechtspersoon. Deze registratie is verplicht. Sinds invoering van het UBO-register zijn er verschillende ontwikkelingen geweest.
Wat is een UBO?
UBO staat voor 'Ultimate Beneficial Owner', dus de uiteindelijk gerechtigde of eigenaar. De definitie van UBO is: de persoon die de uiteindelijke eigenaar is of die de uiteindelijke zeggenschap heeft over de onderneming of rechtspersoon. Dat betekent concreet:
een persoon die meer dan 25% van de aandelen houdt;
een persoon die meer dan 25% van de stemrechten heeft;
een persoon die feitelijk de zeggenschap heeft.
En met de term 'uiteindelijk' wordt bedoeld dat het niet van belang is of deze persoon rechtstreeks aandeelhouder is resp. zeggenschap heeft, of via een keten van vennootschapjes waarin hij steeds de zeggenschap heeft (zie plaatje).
Als een organisatie geen UBO heeft, omdat niemand voldoet aan de bovenstaande criteria, dan moeten de pseudo-UBO’s worden ingeschreven. Dat wil zeggen alle hoger leidinggevenden, in de praktijk meestal alle bestuurders.
Waarom een UBO-register?
Het UBO-register is bedoeld om financieel-economische fraude tegen te gaan. Het register wordt ingevoerd op basis van de Vierde Europese anti-witwasrichtlijn, die tot doel heeft om witwassen en financieren van terrorisme tegen te gaan. Het bereik is overigens iets ruimer dan witwassen en terrorismefinanciering en ziet ook op andere vormen van fraude en corruptie, waarbij vennootschappen misbruikt kunnen worden om de achterliggende 'foute' ondernemers buiten schot te houden.
Voor welke organisaties geldt deze verplichting?
De UBO-registratieplicht geldt voor:
B.V.'s en N.V.'s die niet aan de beurs zijn genoteerd;
overige rechtspersonen, d.w.z. verenigingen, stichtingen en coöperaties, dus ook sportverenigingen en goede doelen;
maatschappen, vennootschappen onder firma, commanditaire vennootschappen en onderlinge waarborgmaatschappijen;
rederijen;
Europese naamloze vennootschappen (SE's), Europese coöperatieve vennootschappen (SCE's) en Europees economisch samenwerkingsverbanden (EESV'S);
Kerkgenootschappen (maar voor hen geldt de deadline niet).
Sinds 1 november 2022 geldt ook een UBO-registratieplicht voor trusts en soortgelijke juridische constructies, zoals het fonds voor gemene rekening. Hiervoor bestaat een afzonderlijk UBO-register.
De registratieplicht geldt niet voor:
eenmanszaken;
B.V.’s en N.V.’s die aan de beurs zijn genoteerd en hun 100% dochtervennootschappen (B.V.’s);
publiekrechtelijke rechtspersonen;
verenigingen van eigenaren (VvE's), en;
verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid (zonder statuten), die bovendien geen ondernemingsactiviteiten hebben;
enkele historische rechtspersonen.
Een belangrijke beperking is dat het UBO-register alleen geldt voor Nederlandse ondernemingen en rechtspersonen. Zelfs als een buitenlandse rechtspersoon (bijv. Ltd., S.A. of GmbH) zijn hoofdvestiging in Nederland heeft (door verplaatsing na oprichting) geldt de UBO-registratieplicht niet. Buitenlandse vennootschappen moeten voldoen aan de wetgeving van het land van oprichting.
Is het UBO-register openbaar toegankelijk?
Het UBO-register wordt bijgehouden en gepubliceerd door de Kamer van Koophandel.
Een beperkt deel van de gegevens was openbaar, daar kon iedereen dus in zoeken.
Op grond van een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie is eind 2022 aan deze openbaarheid een einde gekomen. Het Hof oordeelde dat publieke toegang tot het register een te ernstige inbreuk vormt op grondrechten, te weten het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens. Deze inbreuk staat volgens het Hof niet in de juiste verhouding tot het doel van het register (tegengaan van witwassen en terrorismefinanciering).
Op 30 mei 2023 heeft het Ministerie van Financiën een concept wetsvoorstel gepubliceerd om de beperkte toegang tot het register vast te leggen. Beschreven wordt dat het register toegankelijk zal zijn voor bevoegde autoriteiten en bestuursorganen en verder voor partijen die een meldingsplicht hebben en cliëntenonderzoek moeten doen op basis van de anti-witwasrichtlijn (zoals notarissen, banken en advocaten).
Registratie verplicht
Het niet-registreren van de UBO’s is een economisch delict, waarvoor boetes kunnen worden opgelegd. Het Bureau Economische Handhaving van de Belastingdienst houdt hierop toezicht.
U kunt de inschrijving eenvoudig verzorgen via de website van de Kamer van Koophandel, daar vindt u ook verder informatie over het UBO-register. Bilthoven, 6 juli 2023
(dit artikel is een update van eerdere versies van 24 april 2019 en 18 maart 2022)
Annette van Vught
Advocaat en mediator
Deze blog maakt onderdeel uit van de website van Van Vught Ondernemingsrecht Advocatuur en Mediation